Invisible Nation - Exposing the Realities of ASCVD

АЖҚТА тарих призмасы тұрғысынан

by | Dec 5, 2022 | Article

Айтарлықтай таралуына қарамастан, АЖҚТА әлі күнге дейін салыстырмалы түрде белгісіз ауру болып табылады1. Жаңа ауру деп есептелсе де, бұл «үнсіз өлтіруші» мыңдаған жылдар бойы торуылда жасырынуда…

Біздің ежелгі ата-бабаларымыздың АЖҚТА ауруынан зардап шеккенінің дәлелдері 2009 жылы зерттеушілер тобы 52 ежелгі египеттік мумияның компьютерлік томографиясын жасаған кезде табылды. Жүрек-қан тамырлары тіндері арқылы анықталатын 44 мумияның 20-ыда ықтимал немесе анық атеросклероз табылды, бұл АЖҚТА-ның тіпті сол уақытта кең таралған ауру болғанын көрсетеді2.

Олар бай перғауындар ғана емес еді. Зерттеу өмір салттарының, тамақтану рациондарының және географиялық аймақтардың әртүрлі жиынтығын қамту үшін кеңейтілді. Төрт континенттегі 3800 жыл уақыт көкжиегін қамтитын тағы 137 мумияға жасалған КТ талдауы олардың шамамен үштен бірінде ықтимал немесе анық атеросклероз болғанын көрсетті3. Бұл атеросклероздың негізгі қауіп-қатер факторы болып табылатын холестериннің жоғары деңгейі анықталған әлем халқының бүгінгі пайызына сәйкес келеді4.

Леонардо да Винчи (1452-1519) 1506 жылы адамның жүрегін ашқанда, ол күретамырлардың «майлы затпен жабылғанын» атап өтті5. Ол бұл май қыртысының өлімнің №1 себебі – атеросклероз екенін білмеді. Леонардоның адам анатомиясын зерттеудегі көптеген қорытындылары, мысалы, қанның жүрек айналасында айналуын қамтамасыз ету үшін күретамырлық клапандардың қалай ашылып, жабылатынын сипаттауы бүгін де дұрыс5.

АЖҚТА біздің заманауи тамақтану рационымыздың және жүріс-тұрысы аз өмір салтымыздың нәтижесі деп жиі есептелсе де, әр түрлі адам популяцияларында атеросклероздың болуы осы ауруға неғұрлым іргелі бейімділік ықтималдылығын арттырады3.

Осы «үнсіз өлтіруші» туралы көбірек білу үшін біздің инфографиканы мына жерден жүктеп алыңыз.

References:

  1. World Health Organization (WHO). Cardiovascular diseases – Data and statistics. https://www.euro.who.int/en/health-topics/noncommunicable-diseases/cardiovascular-diseases/data-and-statistics. [Last accessed May 2022].
  2. Allam AH, Thompson RC, Wann LS, et al. Atherosclerosis in ancient Egyptian mummies: the Horus study. JACC Cardiovasc Imaging. 2011;4(4):315-327. doi:10.1016/j.jcmg.2011.02.002
  3. Thompson RC, Allam AH, Lombardi GP, et al. Atherosclerosis across 4000 years of human history: the Horus study of four ancient populations. Lancet. 2013;381(9873):1211-1222. doi:10.1016/S0140-6736(13)60598-X
  4. World Health Organization (WHO). Global Atlas on cardiovascular disease prevention and control. 2011. Available at: https://www.who.int/publications/i/item/9789241564373.
  5. Sliskovic, D.R. (2013). Cardiovascular Drugs. In Drug Discovery (eds J.J. Li and E.J. Corey). https://doi.org/10.1002/9781118354483.ch5